Τι γίνεται με τις τις κλαδικές και επιχειρησιακές συμβάσεις

Σειρά απαντήσεων για όσα λέγονται αυτές τις μέρες γύρω από τα εργασιακά θέματα, δίνει το υπουργείο Εργασίας με πληροφορίες που δίνουν κύκλοι του υπουργείου. Παραθέτουμε όσα υποστηρίζει το υπουργείο, προκειμένου ο καθένας να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, αντί να τοποθετείται απέναντι σε κρίσιμα ζητήματα με βάση τη δική του πληροφόρηση και όχι με βάση τη φιλτραρισμένη που
δίνεται από δημοσιογράφους και ΜΜΕ, σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα.



 Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΛΑΔΙΚΕΣ

ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

1. Τι πετύχαμε με την διαπραγμάτευση

Το μνημόνιο  (Νόμος 3845/2010) προέβλεπε:

«Οι όροι των ομοιοεπαγγελματικών και επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας μπορούν να αποκλίνουν έναντι των αντίστοιχων όρων κλαδικών συμβάσεων εργασίας, καθώς και των εθνικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας και οι όροι των κλαδικών συμβάσεων εργασίας μπορούν να αποκλίνουν έναντι των αντίστοιχων όρων εθνικών γενικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας και με απόφαση του Υπουργού μπορεί να ρυθμίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου αυτής».

Το επικαιροποιημένο του Αυγούστου προέβλεπε:

«Η κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει ότι οι συμβάσεις σε επίπεδο επιχείρησης υπερισχύουν των κλαδικών συμβάσεων» καθώς και ότι «η Κυβέρνηση πρέπει να αποσύρει την διάταξη του Νόμου 1876/1990 που επιτρέπει στο Υπουργείο Εργασίας να επεκτείνει όλες τις κλαδικές συμβάσεις και σε αυτούς που δεν εκπροσωπούνται στις διαπραγματεύσεις»

Στο πλαίσιο αυτό εάν δεν είχε γίνει αυτή η διαπραγμάτευση, όχι μόνο οι επιχειρησιακές θα ήταν γενικευμένα χωρίς όρους κάτω από τις κλαδικές, αλλά και οι κλαδικές θα μπορούσαν να κινούνται κάτω από την εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας. Επομένως δεν θα υπήρχε κατώφλι ασφαλείας στο πόσο θα πέσουν οι μισθοί.

Τι πετύχαμε

Διασώσαμε τις κλαδικές συμβάσεις εργασίας, διατηρώντας το δικαίωμα της κυβέρνησης να επεκτείνει την γενική ισχύ τους για όλες τις επιχειρήσεις ενός κλάδου. Παράλληλα, δίνουμε την απαραίτητη ευελιξία σε επιχείρηση που αντιμετωπίζει οικονομικό πρόβλημα να καταλήξει σε ειδική επιχειρησιακή σύμβαση, με συμφωνία εργοδότη και εργαζομένων. Βάλαμε όρους που διασφαλίζουν ένα όριο στην απόκλιση των μισθών από την κλαδική συμφωνία και στις πιθανές απολύσεις. Επιδιώξαμε και πετύχαμε την εμπλοκή στην όλη διαδικασία των κοινωνικών εταίρων, γιατί αυτοί είναι που γνωρίζουν τις ανάγκες της επιχείρησης. Διασώσαμε τον θεσμό της Διαιτησίας. Στόχος η επιβίωση των επιχειρήσεων και η διατήρηση και δημιουργία θέσεων εργασίας σε αυτή την κρίσιμη για τη χώρα μας περίοδο.

2. Οι 6 ανακρίβειες για τις «Ειδικές Επιχειρησιακές Συμβάσεις»

Ανακρίβεια πρώτη: Καταργούνται οι κλαδικές συμβάσεις και αποθαρρύνονται οι συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Οι κλαδικές συμβάσεις εξακολουθούν να ισχύουν σε όλες τις επιχειρήσεις που δεν έχουν επιχειρησιακό σωματείο, ενώ και η Εθνική Συλλογική Σύμβαση παραμένει άθικτη ως το κατώφλι των μισθών και των θεσμικών δικαιωμάτων. Επιπλέον, όχι μόνο διατηρούμε τις κλαδικές συμβάσεις, αλλά ενισχύουμε τις συλλογικές διαπραγματεύσεις στο επίπεδο επιχείρησης, με την εισαγωγή στο συλλογικό εργατικό μας δίκαιο μιας νέας μορφής συλλογικής σύμβασης, της Ειδικής Επιχειρησιακής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. (ΕΕΣΣΕ)

Αν όμως, είχαμε δεχθεί, να υπερισχύσουν οι επιχειρησιακές συμβάσεις των κλαδικών χωρίς περιορισμούς, τότε θα είχαμε καταργήσει όντος τις όποιες συμβάσεις και θα είχαμε εισάγει στην πράξη τις ατομικές συμβάσεις. Αντιθέτως, διατηρώντας την αρχή της «συρροής» (επιβάλει την χρήση της σύμβασης εκείνης που είναι η καλύτερη για τον εργαζόμενο) προστατεύουμε τις κλαδικές συμβάσεις οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν και να υπερισχύουν εάν εργοδότες και εργαζόμενοι δεν συμφωνήσουν και δεν υπογράψουν ειδική επιχειρησιακή σύμβαση εργασίας. Σε αυτή τη φάση δηλαδή, ο εργαζόμενος διατηρεί την εργασιακή ασφάλεια που του προσφέρει η κλαδική του σύμβαση.

Ο εργοδότης, με τη σειρά του, μετά τις τροποποιήσεις που επιφέρουμε στη διαδικασία επίλυσης συλλογικών διαφορών, έχει τη δυνατότητα, εάν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις με τους εργαζόμενους, να προσφύγει στη μεσολάβηση και τη διαιτησία Στη μεσολάβηση και τη διαιτησία μπορεί να καθοριστεί με διαιτητική απόφαση ο βασικός μισθός ή το ημερομίσθιο, που η εμπειρία λέει ότι θα είναι κάπου στη μέση αυτών που προτείνει η κάθε πλευρά (εργοδότες -εργαζόμενοι). Επομένως δεν θα έχουμε κατάρρευση μισθών.  Δεν αποδομούνται οι κλαδικές συμβάσεις, δεν αποδομείται η εθνική γενική συλλογική σύμβαση, δεν αποδομούνται οι ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις. Αντίθετα, ενισχύεται ο θεσμός της συλλογικής έναντι της ατομικής διαπραγμάτευσης που ισχύει τώρα, με αυξημένο ρόλο των κοινωνικών εταίρων.

Ανακρίβεια δεύτερη. Μειώνονται με νόμο οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα.

Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε δεν έχει ως στόχο την μείωση των μισθών. Πρωτίστως στοχεύει στην προστασία των θέσεων εργασίας σε αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο που περνάμε. Άλλωστε, μια Κυβέρνηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να προδικάζει ποιο θα είναι το αποτέλεσμα μιας ελεύθερης συνολικής διαπραγμάτευσης, είτε αυτή γίνεται σε εθνικό, είτε σε κλαδικό, είτε σε επιχειρησιακό επίπεδο. Αυτή είναι μια κατάκτηση της Βουλής των Ελλήνων από το 1990. Αυτό που μια Κυβέρνηση έχει υποχρέωση να κάνει, είναι να εξασφαλίζει όρους ισότιμης διαπραγμάτευσης, όσο είναι δυνατόν, ανάμεσα στα δύο μέρη, καθώς όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει πράγματι ασύμμετρη διαπραγματευτική δύναμη εργοδοτών και εργαζομένων σε μια επιχείρηση. Είναι επίσης υποχρέωση μιας Κυβέρνησης να εξασφαλίζει όχι μόνο όρους μιας ισότιμης διαπραγμάτευσης, αλλά και ένα κατώτατο δίχτυ ασφαλείας για το μισθό. Για αυτό στο σχέδιο νόμου απαιτείται συλλογική διαπραγμάτευση (παρουσία σωματείου ή της ίδιας της ομοσπονδίας από την πλευρά των εργαζομένων) και συμφωνία μεταξύ εταίρων - προκειμένου να υπογραφεί ειδική επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση και τίθεται ως κατώφλι ασφαλείας η εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας για όλους και η κλαδική σύμβαση εκεί που υπάρχει, για όσους δεν συμφωνήσουν να υπαχθούν στις διατάξεις της ΕΕΣΣΕ.

Ανακρίβεια τρίτη. Αφήνεται ελεύθερο το πεδίο στους εργοδότες να απολύουν όσους θέλουν.

Το αντίθετο, όλα τα όρια και οι περιορισμοί, άρα και οι απολύσεις τίθενται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και συμφωνούνται από κοινού. Έτσι δεν επιλέγει αυθαίρετα ο εργοδότης, αλλά πρέπει να συμφωνήσει και το σωματείο για τον αριθμό των απολύσεων που θα γίνουν όσο διαρκεί η ειδική επιχειρησιακή σύμβαση.  Ο εργοδότης οφείλει να τηρήσει την συμφωνία. Αντίθετα χωρίς συμφωνία θα μπορούσε να κάνει χρήση της κείμενης νομοθεσίας και να απολύει  5% του προσωπικού τον μήνα χωρίς ποσοτικούς περιορισμούς.

Ανακρίβεια τέταρτη. Αφήνεται ελεύθερο το πεδίο στους εργοδότες να αυθαιρετούν στις πλάτες των εργαζομένων.

Αυτό είναι προδήλως λανθασμένο, καθώς αποφύγαμε τη γενικευμένη και χωρίς καμία αιτιολόγηση εφαρμογή επιχειρησιακών συμβάσεων και την υπερίσχυσή τους έναντι των κλαδικών. Με τις διατάξεις που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου, αποκλίσεις γίνονται μόνο μετά από σύμφωνη γνώμη εργοδοτών και εργαζομένων και επιπροσθέτως, για να υπάρχει διαφάνεια στον κάθε εργαζόμενο, στον κάθε πολίτη σε ποιο σημείο υπάρχει πρόβλημα στην επιχείρηση και ποιο είναι αυτό, η απόφαση για υπαγωγή σε ΕΕΣΣΕ πρέπει να αιτιολογηθεί γραπτώς και να λάβει γνώση το Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου.

Ανακρίβεια πέμπτη Δημιουργούνται συνθήκες εργασιακής ζούγκλας στους χιλιάδες εργαζόμενους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Το αντίθετο, αυτό που κάνουμε είναι ότι εξασφαλίζουμε τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων στις μικρές επιχειρήσεις, καθώς στις περιπτώσεις εκείνες που απασχολούνται λιγότεροι από πενήντα, εκπροσωπούνται ή από το σωματείο τους ή αν δεν υπάρχει, διότι δεν υπάρχει σωματείο για τις επιχειρήσεις κάτω από είκοσι άτομα, από το κλαδικό τους σωματείο ή την ομοσπονδία, η διαπραγματευτική δύναμη των οποίων έχει την δική της βαρύτητα.

Ανακρίβεια έκτη, Με αυτό το σχέδιο νόμου νομιμοποιούνται οι αυθαιρεσίες που επικρατούν σήμερα στην αγορά εργασίας.

Το αντίθετο, αυτό που επιδιώκουμε είναι να μην κρύψουμε την πραγματικότητα κάτω από το χαλί, αλλά να δώσουμε κίνητρα στους κοινωνικούς εταίρους, να διαπραγματευθούν έντιμα και με ειλικρίνεια το παρόν και το μέλλον τους.

3.  Παράδειγμα εμπορικής επιχείρησης

Ας πάρουμε την κλαδική σύμβαση στο εμπόριο. Το 2004, για κάποιον που ήταν στο πρώτο χρόνο στο κλιμάκιο, ανάλογα με την κλαδική σύμβαση ο μισθός ήταν 662 €, όταν η εθνική γενική ήταν 540 €. Το 2009 είχε ανέβει στα 861 € δηλαδή 30% αύξηση, όταν η εθνική γενική ήταν 740€. Το ερώτημα είναι, το 2010 με την οικονομία σε ύφεση -4%, μία εμπορική επιχείρηση, μικρή ή μεσαία, μπορεί να πληρώσει το 861 €; Εάν δεν μπορεί να το πληρώσει, τι λέμε σε αυτή την επιχείρηση; Της λέμε «κλείσε». Αυτό θα ήταν το χειρότερο. Ή της λέμε «παρανόμησε».

Εμείς δίνουμε μια άλλη πρόταση. Λέμε, ακριβώς επειδή η οικονομία βρίσκεται σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, ακριβώς επειδή τίθεται θέμα βιωσιμότητας και της μικρής και της μεσαίας επιχειρήσεις, ελάτε μαζί, εργαζόμενοι και εργοδότες, συντεταγμένα, οργανωμένα και δείτε αυτό το ζήτημα. Μπορεί η επιχείρηση να βγει με τα 861 €, κάνοντας κάποιες αλλαγές στη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, στην εκ περιτροπής εργασία, κάποιες μικρές αλλαγές; Αν είναι, προχωρήστε. Δεν μπορεί να βγει μπροστά; Αντί να κλείσετε και ο μισθός των εργαζομένων να πάει στο μηδέν και να μπουν στην ανεργία, κάνετε κάποιες διευθετήσεις μεταξύ σας και στο μισθό. Μπορεί να είναι αρκετό να πέσει ο μισθός από 861 € στα 800 €. Γιατί να μη δώσουμε στους κοινωνικούς εταίρους σε επίπεδο επιχείρησης, αυτή τη δυνατότητα, να αντεπεξέλθουν σε αυτή την κρίση; Γιατί να κλείσουμε τα μάτια και να πούμε «όχι, δεν κάνουμε τίποτα και αφήνουμε την αγορά τελείως ανεξέλεγκτη»; Είναι καλύτερο αυτό; Όχι και γι' αυτό θεωρούμε ότι η ειδική επιχειρησιακή σύμβαση είναι μια ανεκτή, αν όχι ικανοποιητική λύση στη σημερινή κατάσταση.

Θα πει κάποιος, μα η διαπραγματευτική δύναμη των μερών είναι ισότιμη; Ποτέ σε σχέση εργοδότη-εργαζομένων δεν έχεις ισότιμη διαπραγματευτική δύναμη. Αλλά μέσα στο νομοσχέδιο τίθενται ελάχιστοι όροι. Λέμε ότι για μια μικρή επιχείρηση, διότι στην Ελλάδα το 96% των επιχειρήσεων είναι μικρές επιχειρήσεις,  αυτή τη διαπραγμάτευση να την κάνει το κλαδικό σωματείο η ομοσπονδία. Γιατί η ΓΣΒΕΕ ή ΕΣΕΕ δεν μπορεί να καθίσει με έναν εργοδότη να κάνει μια τέτοια σύμβαση; Τους δίνουμε το δικαίωμα να κάνουν κλαδική σύμβαση και όχι επιχειρησιακή σύμβαση ειδικών συνθηκών; Θεωρούμε ότι η κλαδικά οργάνωση έχει την διαπραγματευτική ανεξαρτησία να κάνει μια τίμια διαπραγμάτευση και να προστατεύσει αποτελεσματικά τους εργαζόμενους της μικρής επιχείρησης απέναντι στις υπερβολικές απαιτήσεις της εργοδοσίας.